Sinh sản là chức năng khởi thủy của tình dục. Vì vậy mà ở nhiều dân tộc, nhiều thời đại, những hành vi tình dục nào không nhằm vào chức năng này đều bị lên án. Thủ dâm là một trong những bị cáo oan uổng đó. Trong một số ngôn ngữ châu Âu, thủ dâm còn được dùng đồng nghĩa với các từ "tự làm nhục", "tự bôi nhọ bản thân"…. Không những thế, hiện vẫn còn tồn tại quan điểm cho rằng thủ dâm làm kiệt sức cơ thể, làm hỏng khả năng tư duy, hoặc thủ dâm là một chứng bệnh thần kinh. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, ở nhiều nước, người ta vẫn còn công khai lên án chuyện thủ dâm. Quan niệm sai lầm này càng được củng cố khi người ta thấy nhiều người mắc bệnh thần kinh thủ dâm ngay trước mặt người khác.
Có quan niệm cho rằng: Người đàn ông nào cũng chỉ có một năng lượng tình dục nhất định. Năng lượng đó sớm hay muộn cũng sẽ bị cạn kiệt. Vì vậy, một thanh niên thủ dâm có nghĩa là anh ta đang tự tiêu hủy năng lượng của mình một cách vô ích, đồng thời tự rút ngắn đời sống tình dục. Nhưng thực tế đã cho thấy điều ngược lại: Các bộ phận tình dục nếu được hoạt động thường xuyên và đầy đủ thì khả năng tình dục của người ta được kéo dài hơn, thậm chí cho tới khi cao tuổi. Ngược lại, nhu cầu tình dục sẽ nguội lạnh dần một khi các bộ phận sinh dục bị “an dưỡng” quá lâu.
Lại có quan niệm cho rằng người hay thủ dâm dễ vấp phải những nguy hại của thứ tình dục lạc hướng, chẳng hạn như đồng tính luyến ái. Quan niệm đó hoàn toàn sai lầm. Thủ dâm giúp nhiều người nới lỏng trạng thái căng thẳng tình dục, nhờ vậy mà tránh được những hành vi tình dục quá quắt có thể xảy ra.
Với những người mắc bệnh cưỡng nhi thì nhờ thủ dâm, họ không sa vào những hành vi tình dục phạm pháp. Những người đàn ông trần truồng thủ dâm bất chấp sự có mặt của người khác không phải là nạn nhân của thủ dâm. Thật ra, đó chỉ là một trong những triệu chứng, bộc lộ sự lệch lạc tình dục của họ mà thôi.
Trong các ngôn ngữ Âu-Mỹ, khái niệm "thủ dâm" được thể hiện bằng từ “Onanie” hoặc “Onanisme”. Trong kinh thánh, Onan có người anh trai không may chết sớm khi chưa có con. Onan đã lén lút thông dâm với Tama, người chị dâu. Nhưng là một người láu cá và tham lam, lần nào anh ta cũng làm cho mình xuất tinh trước rồi mới chạm vào cơ thể Tama để cô không thể chửa được. Bằng cách ấy, Tama không có con và Onan được thừa kế toàn bộ đất đai của người anh xấu số. Biết tội ấy, Đức Chúa Trời đã bắt Onan phải chết… Năm 1726, ở London xuất hiện cuốn sách nặc danh Onanie. Tác giả bí mật của cuốn sách đó đã quan tâm tới nhiều khía cạnh của hiện tượng thủ dâm, coi đây là một hiện tượng mang tính bản năng vừa mang tính xã hội.
Khác với các cô gái, trong sự phát triển của các chàng trai, thủ dâm có ý nghĩa như một giai đoạn thử thách để chính thức bước vào đời sống tình dục. Theo chúng tôi, thủ dâm là chiếc cầu phải qua để đi tới sự xuất hiện các xu hướng tình dục biệt giới và khát vọng yêu đương. Ở đây, chúng tôi cần nhắc lại: Tuổi dậy thì là thời kỳ con người ý thức được chức năng giới tính của mình. Lúc đó, ta phải học cách đối phó với sức mạnh tự phát này trong cơ thể. Trong khi đó, xã hội thiết lập những hàng rào vững chãi (bằng dư luận, tập quán, đạo đức, bằng những điều khoản pháp luật…) nhằm ngăn chặn sự bùng nổ của khả năng tình dục. Thủ dâm là một hình thức điều hòa mối mâu thuẫn tất yếu đó. Xét ở một khía cạnh khác, chúng ta không thể không thừa nhận rằng: Trong cuộc đời, có một thời kỳ quá độ, thời kỳ chuẩn bị khá dài trước khi con người đủ khả năng tâm lý và thể lực để thỏa mãn nhu cầu tình dục của mình, trước khi ta có thể đạt tới một tình yêu chắc chắn, trọn vẹn. Trong thời kỳ chuyển tiếp đó, thủ dâm đóng vai trò khá quan trọng.
Con trai thủ dâm sớm nhất vào quãng từ 12-13 tuổi. Trong thời kỳ này, họ đã có khả năng đạt tới đỉnh cao khoái cảm, mặc dù chưa có sự phóng tinh. Khoảng 14-15 tuổi, phần lớn các chàng trai đều thủ dâm. Mức độ tiến hành rất khác nhau, có thể 2 lần trong một tuần, một tháng, thậm chí có thể hằng ngày. Mức độ thủ dâm phụ thuộc vào hoàn cảnh và điều kiện sau:
- Sức mạnh bản năng mang tính cá thể: Con người ra đời với một cấu trúc cá nhân, không ai giống ai. Sức mạnh bản năng của mỗi cá nhân phụ thuộc vào gene di truyền và những tác động nào đó ngay từ thời kỳ phát triển trong bụng mẹ. Vì vậy, việc một chàng trai thủ dâm mỗi tuần 1 hay 10 lần không có gì đặc biệt. Sự xuất tinh trong giao hợp hay trong thủ dâm đều kéo theo sau đó trạng thái mệt mỏi. Nhưng cho tới nay, chưa có căn cứ thực tế lẫn lý thuyết nào khẳng định thủ dâm làm hại tới sức khỏe, ngay cả khi thủ dâm quá mức. Theo chúng tôi, quan niệm cho rằng thủ dâm làm tổn hại sức khỏe là một quan niệm phản tự nhiên. Bởi vì bất kỳ một hoạt động, luyện tập nào của các bộ phận thân thể cũng chỉ nâng cao công suất, cường độ hoạt động của nó mà thôi.
- Mức độ ngăn chặn mà cá nhân phải chịu: Việc đọc những cuốn sách viết theo quan điểm cũ, những tín điều tôn giáo, những lời lẽ răn đe của cha mẹ… đều làm hạn chế nhu cầu thủ dâm.
- Lượng thời gian rỗi rãi: Những người hay thức khuya dậy sớm, mệt mỏi vì lao động hoặc vì thể thao thường dễ ngủ, rất ít khi thủ dâm. Ví dụ: Một vận động viên khi bị chấn thương và phải nằm nghỉ ngơi thường thủ dâm nhiều hơn so với thời kỳ luyện tập.